عواقب ‌اختصاص منابع صندوق توسعه ملی به حمایت از بورس

محمدقلی‌ یوسفی در گفت‌وگو با پایگاه تحلیلی خبری رشد و توسعه، با بیان این که به نظر می رسد مشکلات مداخله دولت تمامی ندارد و هر بار از جایی سر بر می آورد. گفت: اگر قبلا از منابع ملت برای حمایت از موسسات مالی غیر بانکی استفاده کردند بدون اینکه مشخص شود آن منابع چه شدند، حالا موضوع تزریق ارز از صندوق توسعه ملی برای حمایت از بورس است که معلوم نیست با چه هدفی صورت می گیرد. صندوق توسعه ملی با این هدف تشکیل شد تا از درآمدهای نفتی صیانت شود و برای سرمایه‌گذاری در بخش های تولیدی در صنعت و کشاورزی و تامین نیاز نسل‌های آتی استفاده شوند، اما تبدیل به قلک دولت شده که برای هر چیزی از آن استفاده می‌کند. در مورد اخیر چند اشکال در این تصمیم وجود دارد، با این تصمیم باید اسم صندوق توسعه ملی را به صندوق مصرف ملی تغییر دهیم، چرا که منابع آن به جای هزینه در تولید، به سمت مصرف حرکت کرده است. درست است بورس در دنیا بازار سرمایه است اما کارکرد بورس در ایران متفاوت است. مشکل صنایع و بخش‌های تولیدی ما دشواری تهیه قطعات و کالاهای واسطه‌ای از خارج است و اگر دولت هدفش کمک به تولید بود باید این منابع ارزی به واردات تکنولوژی اختصاص می‌یافت.

به گفته وی اساس بورس بر این مبنا است که باید یک بازاری خصوصی باشد و مهمترین ویژگی آن رقابت برای جذب سرمایه است. بنگاه هایی که بتوانند رضایت مصرف‌کنندگان و سهامداران را تامین کنند قطعا”موفق خواهند شد و بنگاه‌هایی که به هر دلیل نمی‌توانند نیاز مصرف کننده را تامین کنند، مشتری نداشته باشند، پرهزینه باشند و نتوانند خطاهای خود را اصلاح کنند دوام نمی‌آورند و باید در فعالیت خود تجدید تظر کنند. اگر بنگاه‌ها نتوانند از گذشته خودشان تجربه کسب کنند و کارایی و بهره‌وری‌شان را بالا ببرند. توان رقابت در بازار را ندارند و نمی توانمند دوام بیاورند؛ بنابراین باید فعالیت خود را تغییر دهند و در کار دیگری که دارای مزیت نسبی هستند مشغول شوند. کار دولت داوری است و باید نقش بی طرف را بازی کند. اما در ایران دولت هم داور هست و هم بازی کن بنابراین همه چیز را مغشوش می‌کند. اگر قرار باشد دولت همیشه از بنگاه‌های ناکارآمد حمایت کند عملاً آنهاهیچ وقت به خطاها و مشکلات خودشان پی نمی‌برند و عادت می‌کنند از دولت کمک بگیرند. بنابراین دولت نباید کار شرکت‌های بیمه را انجام دهد تا جلوی ورشکستگی و کاهش سود شرکت‌های بخش خصوصی را بگیرد.

استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه با تاکید بر اینکه منابع صندوق توسعه ملی مربوط به همه ملت و نسل‌های آینده است که باید برای تولید به کار گرفته شود، گفت: کار دولت این نیست که پول را از یک عده‌ بگیرد، به افراد خاص بدهد و منابع را هدر دهد، بنابراین این کار غلط اندر غلط است. ضمن اینکه تخصیص منابع صندوق توسعه ملی برای حمایت از بورس تبعات منفی  دیگری هم دارد، چراکه تبدیل این ارز به ریال باعث افزایش نقدینگی و تورم می‌شود.

وی همچنین با بیان اینکه این منابع باید به طور مستقیم در بخش تولید هزینه می‌شد و نه به طور غیر مستقیم و از طریق بازار بورس، تصریح کرد: در بازار بورس سهام با ریال خرید و فروش می‌شود، اما منابع صندوق توسعه ملی شامل درآمد ارزی است که باید صرف واردات تکنولوژی، کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای برای بخش تولید می‌شد.

یوسفی با بیان اینکه به نظر می رسد دولت با حمایت خود از بورس سعی در کسب درآمد و پر کردن کسری بودجه را دارد، تصریح کرد: در حال حاضر ارز کمیاب کشور برای کسب درآمد از سوی دولت و سود بردن یک عده مصرف می‌شود. به طور کلی بازار بورس مربوط به بخش خصوصی است، نه دولت و دخالت مستقیم دولت اوضاع را خراب‌تر می‌کند. اما با توجه به اینکه ساختار اقتصاد ایران دولتی است و شرکت‌های دولتی وارد بازار بورس می‌شوند و ازطرف دیگر دولت به خاطر به دست آوردن درآمد و جبران کسری بودجه به بازار بورس نیاز دارد، سعی می‌کند مردم را جذب این بازار کند و نشان دهد که اجازه نمی‌دهد شرکت‌ها ضرر کنند یا سهم‌داران لطمه ببینند. اما نوسان در بورس از ویژگی یک اقتصاد آزاد است و بنگاه‌ها مرتب خود را ارزیابی و سیاست‌های خود را جهت جلب رضایت مصرف کنندگان و سهامداران مورد تجدید نظر قرار می دهند که از این طریق مردم  هم نفع می‌برند.