تقویت زیرساخت‌های اینترنتی؛ راه نجات کسب و کارها از کرونا
حمید حاج اسماعیلی در گفت‌وگو با پایگاه تحلیلی خبری رشد و توسعه با بیان اینکه پرداخت یارانه دستمزد مبنی بر اینکه دولت بخشی از حقوق کارگران را پرداخت کند غیر فنی و غیر کارشناسی است، تصریح کرد: این طرح قبلاً هم برای فارغ التحصیلان اجرا شد که نتایج خوبی نداشت که علت ناموفق بودن آن هم نامتوازن بودن عرضه و تقاضا در بازار کار است. یعنی کشور متقاضی کار زیاد دارد و ظرفیت کار در کشور کم است، بنابراین این شرایط باعث می‌شود برخی از کار فرمایان از طرح یارانه دستمزد سوء استفاده کنند و با کارگر قدیمی با تجربه و با سابقه خود را به هر دلیلی قطع همکاری کنند و کارگر جدید استخدام کنند تا دولت بخشی از حقوق آنها را بپردازد یا برای بیمه آن ها یارانه بدهد. بنابراین با توجه به اینکه به ویژه در کارگاه‌های کوچک احتمال تخلف و تخطی وجود دارد دولت باید آسیب های آن را در نظر بگیرد. بنابر این آماری که از میزان اشتغال ایجاد شده در این طرح ارائه شده یک طرفه است اعلام نشده که چقدر شغل در اثر آن از دست رفته است.
وی افزود: از طرف دیگر با توجه به اینکه طرح یارانه دستمزد بیشتر در کارگاه کوچک اجرا می‌شود و آنها انعطاف لازم را در جذب نیروی جدید ندارند با چنین طرح‌هایی نمی‌توانند ظرفیت سازی و افراد جدید را جذب کنند. بنابراین در مجموع این طرح ها نقش موثری در کاهش نرخ بیکاری ندارد و دولت باید قبل از اجرای چنین طرح هایی ظرفیت سازی کند. بنابراین باید مشکلات بازار کار برطرف و همزمان ظرفیت کارگاه ها افزایش یابد و کارگاه های خاموش احیا شوند.
حاج اسماعیلی با اشاره به آسیب جدی بخش‌های خدماتی درپی شیوع ویروس کرونا، تصریح کرد: اما در همین شرایط فرصت خوبی برای استفاده از اینترنت ایجاد شده که دولت می‌تواند زیرساخت آن را تقویت کند تا فروشندگان خدمات و کالا بتوانند خدمات خود را در فضای مجازی عرضه کنند. دولت می تواند با استفاده از این فرصت معافیت های برای کسب و کارهای مجازی در نظر بگیرد، مشاغل اینترنتی را ساماندهی و مشاغل جدید ایجاد کند. در این شرایط باید این اعتماد را برای مردم ایجاد کرد تا به سمت خرید اینترنتی حرکت کنند.
چرا اقتصاد ایران در برابر کرونا آسیب پذیر بود؟
این کارشناس حوزه کار با اشاره به بحث راه‌اندازی دولت الکترونیک در سالهای اخیر در کشور مطرح بوده، گفت: یکی از وظایف دولت الکترونیک این است که بستر فضای اینترنتی برای کسب و کارها را فراهم کند، اما تاکنون در این کار موفق نبودیم. در پی شیدع ویروس کرونا ما متوجه شدیم که اقتصاد کشور چقدر آسیب پذیر است، چرا که اقتصاد ایران خدماتی است و کارهای خدماتی در شیوع بیماری و وقایع طبیعی به سرعت آسیب می بیند و از بین می رود. بنابراین حتماً باید زیرساخت‌های لازم را برای چنین مواقعی تهیه می‌کردیم. دومین دلیل هم این است که هر اقتصادی ممکن است با چنین برنامه هایی دچار شوک شود که باید آمادگی لازم برای مقابله با آن وجود داشته باشد و ایران هم باید از قبل آمادگی ارائه خدمات از طریق تکنولوژی جدید را ایجاد می کرد.
وی افزود: با وجود اینکه اینترنت بیش از دو دهه است به کشور وارد شده، در استفاده از آن برای بهره وری و بازار کار موفق نبودیم و بیشتر برای سرگرمی استفاده شده است. بنابراین ایران هنوز نتوانسته اینترنت را به عنوان یک ابزار جدید وارد بازار کار کند تا بتوانیم از طریق آن تسهیل گری کنیم و درآمدسازی و شغل جدید ایجاد و ظرفیت سازی کنیم. با این حال دولت هنوز استفاده از اینترنت در بازار کار را ساماندهی نکرده، تعریف منطقی و جامعی برای کسب و کارهای اینترنتی ندارد، مشاغل اینترنتی را به درستی تعریف نکرده، اعتماد و باور لازم برای فروشندگان و خریداران خدمات و کالا را در فضای اینترنتی ایجاد نکرده است که در این زمینه باید امکانات پیگیری برای خریداران و جلوگیری از سوء استفاده ایجاد شود، امکان نظارت بر تعرفه ها و قیمت ها وجود داشته باشد و دریافت کالا تضمین شود. در این میان سرعت و کیفیت اینترنت در کشور مناسب نیست و ابزار استفاده از اینترنت مانند تلفن همراه و لپ‌تاپ نیز با گرانی و محدودیت مواجه است.
اختصاص منابع باقی مانده به اشتغال روستایی با توجه به شرایط جدید اولویت بندی شود
حاج اسماعیلی همچنین درباره تخصیص منابع صندوق ذخیره ارزی به ایجاد اشتغال روستایی نیز گفت: این طرح مربوط به گذشته است و بیش از چهار سال است که طرح یاد شده با اذن رهبری برای توسعه کارهای روستایی با درصد پایین مد نظر قرار گرفته است، اما بعد از مشکلات ناشی از اعمال تحریم ها، سوء مدیریت های ایجاد شده و ناهماهنگی ها بین مجلس و دولت و بانک مرکزی برای تامین، تزریق و نظارت بر این منابع مشخص نیست که منابع یاد شده تا چه حد تخصیص پیدا کرده و چقدر به بهره وری داشته است.
وی افزود: البته این طرح بعد از خشکسالی در برخی روستاها و برای حفظ مشاغل در این روستاها بود، اما بعد از بارندگی ها در سالهای اخیر شرایط عوض شد و وضعیت کشاورزی و دامپروری در حال حاضر نسبت به چهار سال گذشته تغییر کرده و ظرفیت سازی خوبی در این بخش انجام شده است. بنابراین در حال حاضر دولت باید رویه جدید اتخاذ کند و ابتدا اعلام کند تا چه حد از منابع را تاکنون استفاده کرده تا اگر چیزی از منابع باقیمانده مصارف آن را اولویت بندی و تولیدات بخش کشاورزی دامداری و آبزیان را بهینه سازی کند.
این کارشناس در پایان اظهار کرد: در مجموعه اقدامات دولت را به دلیل سردرگمی در بخش‌های مختلف موفق نمی دانم. البته این به دلیل این نیست که دولت بر خلاف دولت‌های گذشته نتوانست کاری کند بلکه شرایط کشور به شدت شرایط سخت بوده که امکان طرح ریزی و اجرای برنامه های کارشناسی را در کشور با مشکل مواجه کرده است.
