چگونه اصل توازن در توسعه صنعت پتروشیمی نادیده گرفته شد؟
رضا پدیدار در گفت و گو با پایگاه خبری تحلیلی رشد و توسعه تصریح کرد: ترکیب و حجم محصولات تولیدی و طرح‌های مصوب و توسعه‌ای این صنعت بیشتر در جهت بالادست پتروشیمی و محصولات کم‌ارزش متان‌محور نظیر متانول، اوره و آمونیاک بوده که برای استفاده از این محصولات در داخل و تحقق اهداف نمایی اسناد بالادستی، ظرفیت‌سازی لازم اعمال نشده است.
وی در ادامه با مقایسه هر یک از محصولات پایه پتروشیمیایی در ایران و جهان، گفت: به‌عنوان مثال در ایران متانول با سهم ۳۷ درصدی رتبه اول تولید را در اختیار دارد و سهم محصول ارزشمند و راهبردی همچون پروپیلن حدود ۲ درصد است.، این در حالی است که در دنیا سهم متانول و پروپیلن از سبد محصولات پایه پتروشیمیایی به ترتیب ۱۲ و ۱۶ درصد محصولات پایه پتروشیمیایی است. البته در برخی موارد نه‌تنها در انتخاب تبدیل محصولات بالادست به محصولات پایین‌دست بهینه عمل نشده، بلکه اشباع بودن بازار داخل و منطقه، حاکی از چشم‌انداز منفی توسعه این مجتمع‌ها است.
پدیدار در ادامه با بیان اینکه در توسعه کمی صنعت پتروشیمی به‌جای حداکثرسازی زنجیره ارزش افزوده، شاهد افزایش ظرفیت تولید محصولات کم‌ارزش متان‌محور و اتان محور بودیم، اظهار کرد: متاسفانه این روند در سال‌های آتی تشدید خواهد شد. به‌عنوان مثال نیاز داخلی متانول سالانه ۲۴۰ هزار تن است، در حالی که ۵ میلیون ظرفیت تولید متانول در کشور وجود دارد و ایجاد ظرفیت تولید ۱۹ میلیون تن متانول نیز در دست اقدام است تا ظرفیت تولید متانول کشور به ۲۴ میلیون تن ارتقا یابد. وضعیت مشابهی در تولید سایر محصولات پتروشیمی پایه مانند اوره و آمونیاک و همچنین ظرفیت اسمی تولید اتیلن وجود دارد؛ به‌گونه‌ای است که ظرفیت اسمی تولید پروپیلن کمتر از یک میلیون تن در سال است و زنجیره ارزش افزوده این محصول در ایران شکل نگرفته،اما با توسعه صنایع پایین‌دستی پروپیلن می‌توان انتظار ارزش‌آفرینی بالایی در این حوزه داشت.
توسعه صنایع تکمیلی صنعت پتروشیمی؛ نیازمند بازار واقعی
رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران با تاکید بر اینکه تولید کالاهای نهایی در صنعت پتروشیمی نیازمند توسعه متوازن صنعت پتروشیمی یا همان تکمیل زنجیره ارزش افزوده در این صنعت است، گفت: در این میان توسعه صنایع تکمیلی در ادامه زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی نیازمند ایجاد یک بازار واقعی است؛ بنابراین توسعه این بخش با تاخیر و بی‌توجهی همراه است. این امر موجب شده صنایع عمده پتروشیمی با مالکیت و مدیریت دولتی و شبه‌دولتی گسترش یابد و محصولات آن به‌سوی کشورهایی گسیل شود که آن را پس از تبدیل به مواد باارزش دوباره به ایران و سایر کشورها، با قیمتی بسیار گزاف صادر می‌کنند.
سهم ۳۲ درصدی صنعت پتروشیمی از صادرات غیرنفتی
وی در ادامه با اشاره به صادرات سالانه بالغ بر ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلاری صنعت پتروشیمی در بدترین شرایط اقتصادی و سیاستیکشور و سهم ۳۲ درصدی این صنعت از کل صادرات غیرنفتی در سال گذشته، اظهار کرد: صادرات صنعت پتروشیمی بعد از صادرات نفت خام از اصلی‌ترین منابع ارزی کشور است. همچنین این صنعت نقش بسیار مهمی در توسعه پایدار، ایجاد ارزش افزوده، بومی کردن فناوری، توسعه صنایع پایین‌دستی تکمیلی، ایجاد اشتغال و غیره دارد.
پدیدار همچنین با تاکید لزوم تامین مواد اولیه اصلی صنایعی همچون «های‌تک» در داخل کشور، خاطرنشان کرد که چنانچه توانمندی‌های فعلی با عامل سرمایه، فناوری، بینش صحیح و عملکرد دقیق دولت در پایین‌دست صنعت پتروشیمی ترکیب شود، سود مالی و اشتغالزایی ناشی از توسعه صنایع تکمیلی به داخل ایران منتقل خواهد شد.
وی در پایان خوراک ارزان، دسترسی به آب‌های بین‌المللی، نیروی انسانی متخصص و توان داخلی بالا و از طرفی داشتن امنیت خاص باوجود قرار گرفتن در منطقه‌ای ناآرام را از جمله مزایای صنعت پتروشیمی در کشور توصیف کرد و گفت: با توجه به مزایای یاد شده و برنامه ریزی های صورت گرفته، اگر موتور این صنعت پویا به‌خوبی حرکت کند می‌تواند قطار توسعه اقتصادی و صنعتی کشور را به‌خوبی حرکت دهد.
