آخرین تحلیلاقتصاد کلانانتخاب سردبیرصنعت معدن تجارت

تا زمانی که الگوی توسعه صنعتی مشخص نشود، صادرات به مواد خام و منابع انرژی وابسته میماند

حسین حقگو در گفت و گو با پایگاه تحلیلی خبری رشد و توسعه با بیان اینکه تاکنون دو بار سند توسعه صادرات غیرنفتی ایجاد شده، تصریح کرد: اما به نظر می‌رسد قدم اصلی اصلاح نگاه به صادرات و صادرات غیرنفتی است. مدل توسعه صادرات در برابر مدل خودکفایی یا جانشینی واردات قرار می‌گیرد. الگوهای اقتصادی طی پنج برنامه توسعه هم مدل خودکفایی و درونگرایی بوده است. در ادبیات امروز مسئولان وزارت صمت مثل میزهای داخلی سازی هم همین مدل دیده می شود.

وی با بیان اینکه در مدل خودکفایی مازاد تولید صادر میشود، گفت: در واقع ما برای صادرات تولید نمی‌کنیم، بلکه برای تولید داخل تولید می کنیم و اگر چیزی اضافه ماند صادر می‌کنیم. به همین دلیل طبق آخرین گزارش موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی حدود ۹۰ درصد تولیدات بنگاه های اقتصادی کشور در داخل مصرف میشود.

اما به گفته این کارشناس اقتصادی این بینش صادراتگرا نیست، چرا که صادرات از لحظه فکر برای تولید شروع میشود. در تولید صادرات گرا باید کل سیستم اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در این جهت و نگاه به جهان یک نگاه تعاملی باشد. به عبارت دیگر در مقطع کنونی باید همانطور که دهه های ابتدایی بعد از انقلاب خودکفایی و جانشینی واردات الگو قرار گرفت، توسعه صادرات الگو شود. اگر مدل صادرات در نظام اقتصادی کشور حاکم شود، شاهد تعامل حوزه سیاسی، ورود به قراردادهای منطقه ای و جهانی، موافقت های ترجیحات تعرفه ای، یکسان سازی نرخ ارز، اصلاح فرآیندهای گمرکی و مالی، تسهیل فضای کسب و کار، بهبود ساختارهای فیزیکی مثل راه، جاده و بندر خواهیم بود.

وی افزود: معاون اقتصادی وزارت خارجه در یک مصاحبه گفته بود که قبلا تسمه و نقاله ها طوری طراحی شده بوده که فقط برای واردات استفاده می شد، یعنی فقط می توانست بار را از کشتی به داخل کشور تخلیه کند. بنابراین حتی فضای فیزیکی مثل جاده ها باید متناسب با الگوی صادراتی باشد.

رتبه ایران به لحاظ سرانه صادرات در منطقه ۱۳ است

حقگو با بیان اینکه سرانه صادرات ایران یک پنجم ترکیه و عربستان و رتبه ایران به لحاظ سرانه صادرات در منطقه ۱۳ است، تصریح کرد: این رتبه ها برای کشوری که با ۱۵ کشور مرز دارد فاجعه است. اما باید به این نکته توجه شود که وقتی بر اساس سیاست های کشور برای تامین نیاز داخل تولید و مازاد آن را صادر می‌کنیم، کالاها در قالب درآمد سرانه و ذوق و سلیقه مردم ایران تولید شده و نمی تواند وارد بازارهای جهانی شود. بنابراین هیچ کشوری چنین روشی در پیش نگرفته و برای مثال کشور کره که از دهه هشتاد و نود تصمیم به صادرات می‌گیرد حتی نظام دانشگاهی خود را تغییر داده است.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه ایران کشوری با بنگاه کوچک و متوسط است، تصریح کرد: ما بنگاه‌های بزرگ و برند نداریم و تا زمانی که برند نداشته باشیم نمی توانیم با بنگاه های بزرگ رقابت کنیم. برای مثال در صنعت لوازم خانگی با داشتن ۱۵۰ یخچال ساز به ۲۳۰ اجاق گاز ساز نمی توانیم با برند های بزرگ جهانی رقابت کنیم. اصولاً نگاه به صادرات تغییر اندازه بنگاه را ایجاب می کند، به طوری که بنگاه‌ ها بزرگتر و تکنولوژی آنها به روز تر می‌شود و در راستای تولید کالا برای کشورهایی با درآمد سرانه متوسط و بالا هدفگذاری میکنند.

۸۰ درصد صادرات ایران متکی به مواد خام و منابع انرژی است

وی با بیان اینکه هیچ کشوری در تولید تمام کالاها مزیت ندارد، گفت: ما حدود ۱۱۰ کالا در کشور تولید می کنیم، اما حدود سیصد سال پیش ریکاردو گفته هر کشور باید کالاهایی را که در تولید آن مزیت دارد را تولید و سایر کالاها را وارد کند. در این صورت یک ساختار اقتصادی شکل می‌گیرد که در آن قیمت ها رقابتی خواهد بود و کیفیت کالاها افزایش پیدا می کند. در واقع وقتی به تولیدکنندگان گفته می‌شود برای مصرف داخل تولید و مازاد آن را صادر کنید آن ها مواد اولیه سوبسیدی، رانت انرژی و آب مجازی ارزان قیمت را صادر می کنند و نام آن را صادرات غیر نفتی می گذارند. یعنی صادرات ما عمدتاً متکی به نهاده هایی هست که با قیمت دولتی و زیر قیمت بازار در اختیار واحدهای تولیدی قرار گرفته است‌. براساس پژوهش موسسه مطالعات بازرگانی ۸۰ درصد صادرات ایران متکی به مواد خام و منابع انرژی است. که این سیاست صادرات مواد خام و نیمه فرآوری در روسیه هم اجرا و در قبالش واردات انجام می‌ شود، اما در ایران به دلیل مشکلات تحریم فعلا واردات انجام نمی شود.

این کارشناس اقتصادی در پایان خاطر نشان کرد که بر اساس سند افق ۱۴۰۴ ایران باید به مقام اول صادرات به لحاظ فناوری در منطقه تبدیل شود. همچنین قرار بوده طی شش برنامه توسعه از صادرات موادی با فرآوری پایین به تولید و صادرات با ففرآوری بالا برسیم، اما در حالی که سال ۷۳ حدود ۱۲.۵ درصد ارزش افزوده ایران مربوط به مواد پتروشیمی بوده، این رقم حالا به ۳۸.۵ درصد رسیده که یعنی در این مدت ارزش افزوده تولید شده در صنعت سه برابر بیشتر به مواد خام و انرژی بر وابسته شده است. این در حالی است که بخش ماشین آلات و ساخت ماشین از ۱۲ به ۱۰ درصد رسیده است.

 

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا