ریشه‌های تورم در ایران
محمد ربیع زاده در گفت و گو با پایگاه تحلیلی و خبری رشد و توسعه با اشاره به اینکه تورم ریشه پولی دارد و مرتبط با رشد نقدینگی است، اظهار کرد: برخی نقدینگی را به آب تعبیر می کنند که می تواند مانند سیل ویرانگر یا مانند آب پشت یک سد انرژی بخش و مفید و آباد کننده باشد.
وی نقدینگی حال حاضر کشور را ۳۶ هزار هزار میلیارد ریال عنوان کرد و گفت: اگر رشد نقدینگی متناسب با رشد اقتصادی و تولید کالا و خدمات باشد، می تواند باعث کنترل تورم شود. به عبارت دیگر اگر از این منظر به کاهش نرخ تورم بپردازیم که ریشه پولی دارد، بهترین راه کنترل آن، کنترل نقدینگی است که می توان از طریق سیاست های پولی و بانکی در بانک مرکزی آن را کنترل کند.
ربیع زاده همچنین با اشاره به اینکه تورم می تواند ریشه های دیگری هم داشته باشد، تصریح کرد: در حال حاضر هدف گذاری بانک مرکزی نرخ تورم ۲۲ درصدی است که مهم ترین مولفه آن هدایت نقدینگی به سمت تولید است.
این کارشناس بانکی در ادامه در پاسخ به اینکه چرا افزایش نقدینگی در کشورهای غربی لزوماً منجر به افزایش تورم نمی‌شود، تصریح کرد: بازارها به دو نوع کلی یعنی بازار بخش واقعی و بازار بخش مالی تقسیم می‌شود که با تحلیل درست آن ها می توانیم به ریشه ها و علل تورم بپردازیم. بخش واقعی اقتصاد شامل بازار کالا، خدمات و کار و بخش مالی شامل بازار پول و سرمایه است که برای پاسخ به سوال یاد شده باید این دو با هم ارتباط داشته باشند. به عبارتی اگر بخش مالی انعکاس بخش واقعی باشد شاهد تورم نخواهیم بود.
وی موضوع دوم در این زمینه را عمق بازار عنوان کرد و گفت: برای مثال در کشورهای پیشرفته بازار بانک محور نیست بلکه بازار سرمایه هم رشد قابل توجهی دارد و تامین مالی بلند مدت در بازار سرمایه و تامین مالی کوتاه مدت در بانک ها اتفاق می‌افتد. این در حالی است که در کشورهایی با اقتصاد بانک محور به این شکل عمل نمی شود و خیلی از مشکلات از طریق نظام بانکی و حتی در برخی از دولت ها با برداشت از بانک مرکزی حل می شود. اگر از این نگاه به ریشه تورم بنگریم می توان گفت با اضافه شدن پایه پولی، ضربدر ضریب تکاثر پولی که در حال حاضر هفت، است تورم ایجاد می شود.
به گفته این کارشناس بانکی، انضباط مالی دولت به ویژه در بودجه، تعیین این خط قرمز که به هیچ عنوان اجازه برداشت از منابع بانک مرکزی داده نشود و همچنین جلوگیری از بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی که به قرمز شدن حساب ها معروف است و به دلیل عدم تعادل و ناترازی بانک ها ایجاد می شود از جمله راه حل های کنترل تورم است.
ربیع زاده با اشاره به اینکه برخی از ریشه های تورم در سال های گذشته مربوط به مسائل یاد شده بود، تصریح کرد: برای مثال برداشت از منابع بانک مرکزی منجر به افزایش پایه پولی و به تبع آن تورم شد. همچنین حل مشکلات سپرده گذاران موسسات مالی غیرمجاز بر افزایش نرخ تورم دامن زد، اما اخیرا بانک مرکزی این موضوع را سازماندهی کرد.
بنابراین به گفته وی انضباط مالی دولت، استقلال بانک مرکزی، عدم وابستگی بودجه کشور به منابع بانک مرکزی عدم وابستگی منابع بانک‌ها به بانک مرکزی مزیت های برخی کشورهای دیگر نسبت به ایران است که باعث می‌شود رشد نقدینگی در آنها لزوماً منجر به افزایش تورم نشود. همچنین عمق بازار سرمایه نکته دیگری است که باید در این زمینه مورد توجه قرار بگیرد، چرا که رشد بازار بورس به رونق تولید کمک می کند. در واقع مردم مازاد سرمایه خود را وارد بازار بورس می‌کنند و شرکت های بورسی از طریق افزایش سرمایه به توسعه اقتصادی کشور و افزایش تولید ناخالص داخلی کمک می کنند که این مسئله خود به تعادل در بازار واقعی و بازار مالی کشور کمک می‌کند.
